สมมติว่าเราอยู่ในประเทศใดประเทศหนึ่งที่เราไม่สามารถเข้าใจภาษาของเขาได้ เราจะต้องเผชิญกับอะไรบ้างในชีวิตประจำวัน และถ้าหากว่าเกิดภัยพิบัติขึ้นมาเราจะสื่อสารอย่างไร ในบทความนี้เราขอนำเสนอ やさしいにほんご (Easy Japanese) เป็นการเลือกใช้ภาษาให้ใคร ๆ ก็เข้าใจง่ายและเข้าถึงข้อมูลสำคัญได้ ในทั้งชีวิตประจำวันและภาวะฉุกเฉิน

やさしいにほんご (Easy Japanese) คืออะไร?

やさしいにほんご (ยาซาซี นิฮนโงะ Easy Japanese) หรือภาษาญี่ปุ่นง่าย ๆ คือวิธีพูดเขียนภาษาญี่ปุ่นให้คนต่างชาติเข้าใจง่ายขึ้น และได้ความนิยมใช้ในเอกสารและป้ายหลายแห่งในญี่ปุ่น เช่น สำนักงานเทศบาล โรงพยาบาล ข่าวออนไลน์ ฯลฯ

ขอยกตัวอย่าง ในโปสเตอร์ของคอนเสิร์ต เราจะได้เห็นว่า

ผู้อ่านที่ได้เรียนรู้ภาษาญี่ปุ่นอาจเข้าใจได้ว่าประโยคภาษาญี่ปุ่นนั้นอ่านยากมากแค่ไหน เพราะใช้คำว่า 公共交通機関 (บริการขนส่งสาธารณะ) และ ご来場 (การเดินทางมายังสถานที่จัดงาน) ซึ่งคำศัพท์ยาก อีกทั้ง คนต่างชาติบางคนไม่รู้ว่าอ่านตัวคันจิอย่างไร แม้ว่าเขามาอยู่ที่ญี่ปุ่นหลายปีก็ตาม

เราจะปรับประโยคนั้นให้ง่ายขึ้นโดยใช้ やさしいにほんご (Easy Japanese)

ประโยคนี้ใช้คำว่า 電車 (รถไฟ) และ バス (รถเมล์) ซึ่งคำรูปธรรมเรียบง่าย แทนคำศัพท์ยากแบบ 公共交通機関 (บริการขนส่งสาธารณะ)

นอกจากคำศัพท์ やさしいにほんご (Easy Japanese) ยังปรับไวยากรณ์อีกด้วย

แน่นอนว่าคำว่า 納税義務 (หน้าที่เสียภาษี) แต่รูปประโยค 「〜を問わず…」(…โดยไม่คำนึงถึง~, …ถึงแม้ว่า~) ก็ยังซับซ้อนอยู่ เพราะฉะนั้น จะแบ่งประโยคเป็น 2 เพื่อไม่ต้องใช้ไวยากรณ์นี้ จะได้เข้าใจง่ายขึ้น

ความเป็นมาของ やさしいにほんご (Easy Japanese)

やさしいにほんご (Easy Japanese) ถูกพัฒนาและเผยแพร่ผ่านประสบการณ์ในภัยพิบัติธรรมชาติ ในปี 1995 เกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ฮันชิง ในบริเวณจังหวัดเฮียวโงะ หลายหมื่นคนได้ความเสียหายจากแผ่นดินไหวนี้ รวมถึงคนต่างชาติ ในแผ่นดินไหวครั้งนี้ เผชิญปัญหาว่าคนต่างชาติเข้าถึงข้อมูลที่ถูกต้องลำบากด้วยเหตุด้านภาษา ภาษาญี่ปุ่นที่ถูกเอามาใช้ในข่าว สถานที่หลบภัยและองค์กรสนับสนุนนั้นค่อนข้างยาก

เพราะฉะนั้น นักวิชาการในห้องวิชาการภาษาศาสตร์สังคม (Sociolinguistics) ที่มหาวิทยาลัยฮิโรซากิ จังหวัดอาโอโมริ ได้พัฒนาคูมือวิธีพูดเขียนภาษาญี่ปุ่นเรียบง่าย และแนะนำใช้ในการสนับสนุนคนต่างชาติในสถานที่ได้ความเสียเป็น やさしいにほんご (Easy Japanese) ซึ่งหลีกเลี่ยงไวยากรณ์ซับซ้อน คำศัพท์ยากและคำสุภาพ (敬語) ให้มันอยู่ในระดับ N4 ของ JLPT หรือระดับ ป.3 ในวิชาภาษาญี่ปุ่น

หลังจากนั้น やさしいにほんご (Easy Japanese) ของมหาวิทยาลัยฮิโรซากิเผยแพร่ทั่วประเทศ ผ่านประสบการณ์การสื่อสารกับคนต่างชาติที่ได้ความเสียหายในแผ่นดินไหวใหญ่ 2 ครั้ง ได้แก่ แผ่นดินไหวในชูเอ็ตสึในจังหวัดนีงาตะ (2004) และแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในภาคตะวันออก (2011)

ปัจจุบันนี้ やさしいにほんご (Easy Japanese) ถูกเอามาใช้ในการสนับสนุนชีวิตประจำวันของคนต่างชาติที่อาศัยอยู่ที่ญี่ปุ่นในด้านการพยาบาล การศึกษา และกรณีอื่น ๆ สำหนักงานทางวัฒนธรรม (文化庁, Agency for Cultural Affairs) พิมพ์คู่มือเพื่อให้เผยแพร่การใช้ やさしいにほんご (Easy Japanese) ทั่วญี่ปุ่น

สรุป: การเลือกใช้ภาษาง่ายๆ

อย่างที่เราได้กล่าวมา やさしいにほんご (Easy Japanese) คือวิธีพูดเขียนภาษาญี่ปุ่นง่ายๆ เพื่อให้คนต่างชาติเข้าถึงข้อมูลสำคัญสะดวกมากขึ้น ซึ่งฝ่ายวิชาการภาษาศาสตร์สังคมในมหาวิทยาลัยฮิโรซากิได้พัฒนาและเผยแพร่ผ่านประสบการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติ และปัจจุบันนี้ก็ถูกเอามาใช้ในการสนับสนุนคนต่างชาติที่อาศัยอยู่ในญี่ปุ่น

การเลือกใช้ภาษานั้นสะท้อนความสำนึกถึงชนชั้นทางสังคมของผู้ใช้ภาษา บางคนอาจไม่เข้าใจคำศัพท์ที่ตัวเองเลือกใช้ก็ได้ กระแสที่คิดคำนึงถึงการเลือกใช้ภาษาในแต่ละกรณีนั้น ไม่ใช่กระแสโดยเฉพาะในญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกาตรากฎมหายที่ชื่อว่า Plain Writing Act ในค.ศ. 2010 กำหนดว่าภาครัฐจำเป็นต้องจดเขียนเอกสารทางการเป็นภาษาเรียบง่าย เพื่อให้คนทั่วไปเข้าใจง่ายมากขึ้น เราอาจกล่าวได้ว่า การที่เลือกใช้ภาษาที่เข้าใจง่ายโดยพิจารณาความรู้ของฝ่ายตรงข้ามนั้น หรือ “การเลือกใช้ภาษาอย่างครอบคลุม” เป็นทักษะฝีมือที่จำเป็นในยุคที่มีความหลากหลาย

ได้ทักษะฝีมือ “การเลือกใช้ภาษาอย่างครอบคลุม” อย่างไรบ้าง? จะได้เรียนรู้โดยเรียนภาษาในต่างประเทศและได้ประสบการณ์การสื่อสารระหว่างวัฒนธรรมนะครับ!

ทำไมต้อง Study in Japan? เชื่อว่าหลายคนที่มีความชื่นชอบในภาษาและวัฒนธรรมญี่ปุ่น ไม่ว่าจะผ่านการฟังเพลง การอ่านมังงะ หรือดูโดราม่าก็ตาม มีความใฝ่ฝันว่าสักครั้งในชีวิตอยากไปเรียนที่ญี่ปุ่น ทำให้ในทุก ๆ ปี ประเทศญี่ปุ่นจะเป็นจุดหมายปลายทางแรก ๆ ในเอเชียที่คนไทยอยากไปเรียนภาษาระยะสั้นที่ประเทศญี่ปุ่น หรืออยากไปศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาในมหาวิทยาลัยชั้นนำของประเทศญี่ปุ่น ถึงแม้ว่าประเทศญี่ปุ่นจะอยู่ในทวีปเอเชียก็ตาม แต่วัฒนธรรมนั้นก็มีเอกลักษณ์ที่ชัดเจนและมีความแตกต่างจากประเทศไทยอย่างมาก เพื่อให้คนที่สนใจจะไปร่ำเรียนที่ประเทศญี่ปุ่นได้รู้ประเทศญี่ปุ่นอย่างลึกก่อนตัดสินใจไป ทาง APSthai เลยโครงการ Study in Japan ที่จะช่วยให้คำแนะนำเรื่องการศึกษาต่อประเทศญี่ปุ่น (Study in Japan) ให้กับบุคคลที่มีความสนใจ โดยจะเขียนบทความเพื่อให้ความรู้กับผู้ที่สนใจทั้งในด้านวัฒนธรรมญี่ปุ่น และการศึกษาญี่ปุ่นต่อไป