ทำไมต้อง Study in Japan? เชื่อว่าหลายคนที่มีความชื่นชอบในภาษาและวัฒนธรรมญี่ปุ่น ไม่ว่าจะผ่านการฟังเพลง การอ่านมังงะ หรือดูโดราม่าก็ตาม มีความใฝ่ฝันว่าสักครั้งในชีวิตอยากไปเรียนที่ญี่ปุ่น ทำให้ในทุก ๆ ปี ประเทศญี่ปุ่นจะเป็นจุดหมายปลายทางแรก ๆ ในเอเชียที่คนไทยอยากไปเรียนภาษาระยะสั้นที่ประเทศญี่ปุ่น หรืออยากไปศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาในมหาวิทยาลัยชั้นนำของประเทศญี่ปุ่น ถึงแม้ว่าประเทศญี่ปุ่นจะอยู่ในทวีปเอเชียก็ตาม แต่วัฒนธรรมนั้นก็มีเอกลักษณ์ที่ชัดเจนและมีความแตกต่างจากประเทศไทยอย่างมาก เพื่อให้คนที่สนใจจะไปร่ำเรียนที่ประเทศญี่ปุ่นได้รู้ประเทศญี่ปุ่นอย่างลึกก่อนตัดสินใจไป ทาง APSthai เลยเริ่มโครงการ Study in Japan ที่จะช่วยให้คำแนะนำเรื่องการศึกษาต่อประเทศญี่ปุ่น (Study in Japan) ให้กับบุคคลที่มีความสนใจ โดยจะเขียนบทความเพื่อให้ความรู้กับผู้ที่สนใจทั้งในด้านวัฒนธรรมญี่ปุ่น และการศึกษาญี่ปุ่นต่อไป

ก่อนที่เราจะตัดสินใจไปเรียนที่ประเทศญี่ปุ่น มีสิ่งที่จำเป็นต้องรู้หลายข้อมาก ในครั้งนี้จะขอสรุปให้เข้าใจง่าย ๆ 3 ข้อ เพื่อไม่ให้เสียเวลา ไปดูกันเลยค่ะว่า 3 ข้อที่ต้องรู้ก่อนไปเรียนที่ประเทศญี่ปุ่นนั้นมีอะไรบ้าง

ภาษา

ถ้าหากคิดจะไปเรียนที่ประเทศญี่ปุ่นแล้ว เรา ‘จำเป็น’ ที่จะต้องได้ภาษาญี่ปุ่นด้วย ภาษาญี่ปุ่นมีความสำคัญอย่างมากในการดำรงชีวิตตลอดระยะเวลาที่นั่น เช่น เมื่อต้องการออกไปซื้อของใช้จำเป็นในร้านสะดวกซื้อ ออกไปรับประทานอาหารในร้านอาหาร ขอความช่วยเหลือจากคนอื่น อีกทั้งตัวอักษรที่อยู่บนป้ายบอกทางในบางที่ไม่มีภาษาอังกฤษอธิบายเอาไว้ด้วย เป็นต้น ถ้าเรามีความสามารถที่จะใช้ภาษาญี่ปุ่นแล้วก็จะทำให้ชีวิตสะดวกสบายมากขึ้น เพราะคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่ไม่พูดภาษาอังกฤษ เหมือนกับที่คนไทยส่วนใหญ่ไม่พูดภาษาอังกฤษ ถ้าไม่ใช่เมืองใหญ่อย่างโตเกียวก็จะสื่อสารกันลำบากมาก

‘ภาษาญี่ปุ่น’ มีความจำเป็นต่อการศึกษาต่อด้วย โดยทั่วไปหลักสูตรที่เปิดสอนในประเทศญี่ปุ่นจะมี 2 รูปแบบด้วยกัน

  • Japanese-based Undergraduate Programme (หลักสูตรที่สอนเป็นภาษาญี่ปุ่น)
  • English-based Undergraduate Programme (หลักสูตรที่สอนเป็นภาษาอังกฤษ)

ซึ่งโดยส่วนใหญ่ในมหาวิทยาลัยชั้นนำของประเทศญี่ปุ่น บางคณะจะสอนเป็นภาษาญี่ปุ่น ถ้าเรามีคณะและมหาวิทยาลัยที่ใฝ่ฝันแล้ว แต่เราไม่ได้ภาษาญี่ปุ่นก็จะขาดโอกาสนั้นไปอย่างน่าเสียดาย เพราะฉะนั้นถ้าอยากจะไปเรียนต่อมหาวิทยาลัยที่ญี่ปุ่น และอยากจะมีตัวเลือกในการเรียนมากขึ้น เรามีความจำเป็นจะต้องได้ภาษาญี่ปุ่นขั้นต่ำในระดับ N2 เพราะในคณะเหล่านั้นเราจะต้องเขียนวิทยานิพนธ์ และรายงานเป็นภาษาญี่ปุ่น อีกทั้งจะต้องนำเสนอผลงานวิชาการเป็นภาษาญี่ปุ่นได้ ถ้าหากมีความรู้ในด้านภาษาที่น้อย ก็จะเกิดปัญหาในการเรียนแน่นอน

วัฒนธรรม

ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศที่ให้ความสำคัญกับวัฒนธรรมที่ละเอียดอ่อน เราจะสังเกตง่าย ๆ ได้ว่าคนญี่ปุ่นให้ความสำคัญอย่างมากกับมารยาทก่อนรับประทานอาหารและหลังรับประทานอาหาร ก่อนรับประทานอาหารก็จะต้องพูดว่า いただきます。อ่านว่า ‘อิตะดะคิมัส’ ที่แปลว่า ‘จะรับประทานอาหารแล้วนะครับ / นะคะ’ และหลังรับประทานอาหารก็จะต้องพูดว่า ごちそうさまでした。อ่านว่า ‘โกะจิโซซะมะเดะชิตะ’ ที่แปลว่า ‘ขอบคุณมากครับ / ค่ะ’ เป็นการขอบคุณที่ให้ข้าวเราทาน คนญี่ปุ่นยังให้ความสำคัญกับมารยาทบนโต๊ะอาหาร เช่น การจับตะเกียบและการถือชามข้าวให้ถูกวิธี หรือวิธีการนั่งที่สุภาพ ก็จะเป็นวัฒนธรรมที่คนญี่ปุ่นถูกปลูกฝังกันมาตั้งแต่เด็ก

คนญี่ปุ่นยังให้ความสำคัญกับภาษาที่ใช้ในการพูดกับคนที่มีสถานะสูงกว่า โดยคนญี่ปุ่นเรียกว่า Keigo หรือคำสุภาพในภาษาญี่ปุ่น โดยแบ่งออกเป็น 3 ประเภท

  • Sonkeigo ใช้เมื่อคู่สนทนาหรือบุคคลที่กล่าวถึงในการสนทนาเป็นคนที่มีตำแหน่งสูงกว่า อาจจะเป็นการพูดกับหัวหน้า ลูกค้า ลูกค้า ฯลฯ
  • Kenjougo ใช้เมื่อต้องการลดระดับของผู้พูดเพื่อแสดงความเคารพและให้เกียรติผู้อื่น
  • Teineigo ไม่จำเป็นว่าคู่สนทนาจะต้องมีตำแหน่งที่สูงกว่า แต่เป็นการใช้ภาษาให้ดูนุ่มนวลกว่าเมื่อเทียบ กับ Sonkeigo และ Kenjougo

เราในฐานะนักศึกษาต่างชาติ ต่อให้ไม่ใช่คนญี่ปุ่นก็ตาม แต่ถ้าสามารถใช้คำสุภาพในภาษาญี่ปุ่น หรือ Keigo ได้อย่างเหมาะสม ก็จะทำให้เรามีมารยาทมากขึ้นและมีความน่าเชื่อถือมากขึ้น

นอกเหนือจากนั้นถ้าเราจะไปอยู่ที่ประเทศญี่ปุ่น สิ่งที่มีความจำเป็นจะต้องรู้คือวัฒนธรรมในการแยกขยะ คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับการแยกขยะละเอียดยิบ แยกแค่ขวดพลาสติก ขวดแก้ว ขยะทั่วไป อย่างชัดเจนไม่เหมือนคนไทย


Soft Skill ที่จำเป็น

การเรียนในประเทศญี่ปุ่น ถึงแม้จะมีลักษณะคล้าย ๆ กับคนไทย แต่ถ้าเราขาด Soft Skill ที่จำเป็นเหล่านี้ ก็จะทำให้เราใช้ชีวิตนักศึกษาที่ญี่ปุ่นได้ยากมากขึ้น เช่น

  • Literacy (ทักษะการอ่านออกเขียนได้) ไม่ใช่แค่เพียงภาษาญี่ปุ่นเท่านั้นที่มีความจำเป็น แต่ในบางวิชาก็ต้องมีความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษด้วย ทั้งการอ่านและการเขียน วัฒนธรรมในการเรียนที่ประเทศญี่ปุ่นจะเน้นการเขียนเป็นเรียงความ ถ้าหากเราขาดทักษะนี้ก็จะทำให้ลำบากแน่นอน
  • Communication (ทักษะการสื่อสาร) ไม่เพียงแต่ใช้ภาษาญี่ปุ่นในการพูดกับบุคคลอื่นในประเทศญี่ปุ่นเท่านั้น ทักษะการสื่อสารมีความจำเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะนักศึกษาที่ต้องนำเสนอผลงานวิชาการของตัวเอง ถ้าไม่สามารถนำเสนอได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก็จะส่งผลต่อคะแนนของเรา
  • Critical thinking (ทักษะการคิดเชิงวิเคราะห์) มีความจำเป็นอย่างมาต่อการทำวิทยานิพนธ์ หรือการทำงานวิจัยทั้งในระดับปริญญาตรี และปริญญาโท ถ้าไม่สามารถคิดวิเคราะห์ในเรื่องของข้อมูลได้ ผลงานของเราก็ไม่มีประสิทธภาพมากพอ

ยังคงมีอีกหลายทักษะที่มีความสำคัญและเรื่องที่ต้องรู้ก่อนไปเรียนที่ประเทศญี่ปุ่นอีกหลายอย่าง จะนำมาเล่าให้ฟังอย่างละเอียดอีกครั้งในบทความต่อไป แต่เมื่อรู้ดังนี้แล้วอยากให้ทุกคนตระหนักว่า เรามีความจำเป็นต้องรู้ให้ดี รู้ให้ลึกมากที่สุดก่อนที่เราจะตัดสินใจไปเรียนต่อที่ประเทศไหน เพื่อจะได้รู้ว่าเรามีความเหมาะสมกับหลักสูตรและสังคมที่เราจะไปอยู่หรือไม่ เราก็จะได้ไม่รู้สึกเสียใจหรือมาเสียดายในภายหลังค่ะ